فلسفه غرب

ما در شناخت اساطیر دو روش مستقیم در پیش‌رو داریم، یکی روش شناخت صورت‌های طبیعی و دیگری روش شناخت صورت های ذهنی. شناخت انسان از محیطِ خود به شرایط زندگی وی محدود می‌شود، از این رو می‌توانیم عناصرِ نخستِ ... بیشتر ما در شناخت اساطیر دو روش مستقیم در پیش‌رو داریم، یکی روش شناخت صورت‌های طبیعی و دیگری روش شناخت صورت های ذهنی. شناخت انسان از محیطِ خود به شرایط زندگی وی محدود می‌شود، از این رو می‌توانیم عناصرِ نخستِ تفکّرِ طبیعی انسان را به این حوزه محدود کنیم که شامل: منابع غذایی، آب، حیواناتِ درنده و موقعیت جغرافیایی زندگیِ انسان می‌شود. شناختِ انسان در دامنۀ هوشِ طبیعی که آن را به کار می‌گیرد بهینه سازِ همین شرایطِ زندگی است و نه بیشتر،این یعنی می‌توانیم به بیان اسطوره ها بپردازیم همان‌گونه که به صورت های طبیعی در علوم طبیعی می‌پردازیم، این روش کسانی هم‌چون روزنبرگ و میرچا الیاده بوده است . ولی «امر متمایزی» وجود دارد که فارغ از واقعیت رشد می‌کند و خود بسنده است و بیش از آنکه وابسته به شیئ باشد وابسته به «غیابِ شئ» است وآن عبارت است از نظام های نمادین و زبان. تا حدی می توان دریافت که زبان حولِ «نومن» شکل می گیرد ولی آن را به‌طور کامل در برنمی‌گیرد و از این رو همیشه در جریان است. زبان در رابطه با شناخت می تواند به همراهِ محتوایِ حکمی اش در سه ساحتِ A) حملی B) شرطی C) قیاسی به «بیان» بپردازد، بیان در واقع به گفتار کشاندنِ «أمرِ واقعی» است، اگر واقعیتی موجود باشد و این یعنی قسم دوم و روش دوم ما در پرداختن به اساطیر که همان صورت های ذهنی و کلی اسطوره هاست و این راه کسانی چون لِوی اشتراوس و ارنست کاسیر بوده است.

تحلیل نسبت بیلدونگ با امر مطلق و هنر در فلسفه شلگل

فرزاد کیانی؛ پروانه ولوی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 17-34

https://doi.org/10.30479/wp.2022.17096.1009

چکیده

از نظر شلگل حقیقت باید مطلق باشد و رسیدن به مطلق بوسیله مقولات فلسفی به آن شکلی که میان فیلسوفان ایده‌آلیسم آلمانی آن دوره متداول بود امکان‌پذیر نیست. شلگل آگاهی را یک آگاهی تاریخی تعریف می‌کنند که ... بیشتر

جایگاه چکامه‌های هومر در نقل فرادهش دینی یونان باستان

کاملیا طالعی بافقی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 35-50

https://doi.org/10.30479/wp.2022.17108.1010

چکیده

ایلیاد و اودیسه هومر را می‌توان مرحله گذر از دوره شفاهی دین یونان باستان به دوره کتبی و ثبت و نظام‌مندشدن اسطوره‌های یونانی که معرِّف دین چندخدایی است به پایمردی ذهن و خیال اسطوره‌پرداز چکامه‌سرایی ... بیشتر

تبیین رویکرد کانت نسبت به مفهوم وجود در دوره پیش از نقادی

فاطمه فاضل زاده؛ مریم صمدیه

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 51-70

https://doi.org/10.30479/wp.2022.16605.1001

چکیده

کانت هم در دوره پیش از نقادی و هم در دوره نقادی به مسأله وجود توجه نموده است. وی در دوره پیش از نقادی، در رساله‌ی «تنها استدلال ممکن در تایید اثبات وجود خدا» مسأله وجود را مورد بحث قرار داده و حتی ... بیشتر کانت هم در دوره پیش از نقادی و هم در دوره نقادی به مسأله وجود توجه نموده است. وی در دوره پیش از نقادی، در رساله‌ی «تنها استدلال ممکن در تایید اثبات وجود خدا» مسأله وجود را مورد بحث قرار داده و حتی به ناتوانی عقل در ارائه برهان وجودی در اثبات وجود خداوند اشاره کرده است؛ همان دیدگاهی که کانت در دوره نقادی آن را بسط داده و بصورت کامل‌تری بیان نموده است. علاوه بر این در دوره نقادی وجود را عنوان یکی از مقولات فاهمه مطرح می‌کند. تامل در مفهوم وجود نشان میدهد که رویکرد کانت به مفهوم وجود در در هر دو دوره پیش از نقادی و دوره نقادی مبتنی بر تمایز محمول حقیقی و محمول منطقی است. محمول حقیقی محمولی است که امر تازه‌ای بر موضوع خود نمی‌افزاید و محمول منطقی آن است که امری جدید بر موضوع خود اضافه می‌کند. بایستی به این نکته اشاره شود که رویکرد کانت درباره ‌وجود در دوره نقادی تغییر چندانی نداشته است و تنها تفاوت آن با دوره پیش از نقادی این است که در دوره نقادی، دیدگاه های خود را درباره‌ی وجود بر اساس مقولات فاهمه و تمایز قضایای ترکیبی/ تحلیلی بیان نموده است؛ به طوری که برخی از مفسران کانت مانند فرگی و ژیلسون معتقدنـد کـه کانت در رساله «تنها استدلال ممکن...، نه تنها همان نگرش نقادی را درباره وجود مطرح کرده، بلکه به نحو کامل تری بدان پرداخته است.

نقش اسلام در بومی سازی دانش فلسفه با تکیه بر تأثیر قرآن کریم

فهیمه کلباسی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 71-104

https://doi.org/10.30479/wp.2022.16545.1000

چکیده

قرآن کریم مهمترین عامل شکل گیری فرهنگ و تمدن اسلامی بوده به طوری که میتوان ادعا کرد تمام پژوهشها و تلاشها در حوزه اندیشه اسلامی از علم صرف و نحو در ادبیات عرب تا فقه و اصول و کلام و فلسفه و عرفان بر محور ... بیشتر قرآن کریم مهمترین عامل شکل گیری فرهنگ و تمدن اسلامی بوده به طوری که میتوان ادعا کرد تمام پژوهشها و تلاشها در حوزه اندیشه اسلامی از علم صرف و نحو در ادبیات عرب تا فقه و اصول و کلام و فلسفه و عرفان بر محور آیات الهی شکل گرفته است. علم فلسفه که در اصل از سرزمین یونان وارد جهان اسلام شد تحت تأثیر آیات الهی قرآن و توسط اندیشمندان اسلامی هویتی اسلامی یافت و تحت تأثیر همین تعالیم قرآنی بود که واژه های یونانی « فلسفه» و «فیلسوف» بوسیله حکماء اسلامی به دو واژه «حکمت» و «حکیم» تبدیل گردید. از جایی که حکماء اسلامی معارف فلسفی یونان را کارآمد می دانستند و معتقد بودند همبستگی و پیوند معارف قرآنی و دینی با دستآوردهای عقلی فلسفه یونان در رشد و تعالی جامعه اسلامی تأثیری ژرف خواهد داشت به تطبیق مطالب فلسفه یونان با معارف دین اسلام روی آورده و توانستند فلسفه را بومی سازی کنند. اصطلاح "بومی سازی" منطبق کردن علوم وارداتی از دیگر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها با بوم، فرهنگ، تمدن و آیین جامعه مقصد می باشد.. این نوشتار درصدد بررسی نقش اسلام به طور عام و قرآن کریم به طور خاص در فرآیند بومی سازی علم فلسفه وارداتی و ترجمه شده در سده‌های آغازین پیدایش اسلام می باشد. در این راستا ابتکارات فیلسوفان مسلمان و بررسی موردی چندین مسأله و نظریه فلسفی نشانگر آن است که علم فلسفه در طی سالیان گذشته تأثیر فراوانی از قرآن و آموزه‌های اسلامی دریافت نموده و نام حکمت متعالی برازنده آن گردیده است.

تحلیل کرونا ویروس در دستگاه الهیاتی- اخلاقی اسپینوزا

مریم سلطانی کوهانستانی؛ آیدین ضیایی

دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1401، صفحه 105-122

https://doi.org/10.30479/wp.2022.17117.1011

چکیده

از آنجایی که اسپینوزا معتقد است هر فعلی در جهان، حالتی از حالت‌های جوهری واحد یا خداوند است و تفاوت افعالِ مختلف، به تفاوت آنها در نحوه صدورشان از جوهر بازمی‌گردد، خیر و شرّ اموری نسبی خواهند بود و در ... بیشتر از آنجایی که اسپینوزا معتقد است هر فعلی در جهان، حالتی از حالت‌های جوهری واحد یا خداوند است و تفاوت افعالِ مختلف، به تفاوت آنها در نحوه صدورشان از جوهر بازمی‌گردد، خیر و شرّ اموری نسبی خواهند بود و در نتیجه تلقی کرونا به عنوان یک شرّ مطلق منتفی است. چنین تفکری، محصول تصورات موجود محصور در تنگنای مکان و زمان است که جز سود خویش نمی‌جوید و در نتیجه شرّ- در اینجا کرونا- را که امری عدمی است به چیزی عینی و مطلق مبدل می‌کند که با مفاهیم بد، آشفتگی، زشتی و شرارت بیان می‌شود، ولی به خداوند تسرّی دادنِ آنچه که از این منظر دیده می‌شود، سبب پنهان ماندن عظمت او از چشم خِرَد خواهد شد. از نظر اسپینوزا، آدمی به عنوان حالتی از حالات نامتناهی جوهر، سخت کوچک و ناچیز است، ولی در عین حال، به علت بهره‌وری از خرد که او را به آن دیدن توانا می‌سازد، بزرگ است.کرونا به آدمی آگاهی محدودیت خویش را در برابر خداوند و طبیعت می‌نمایاند و این آگاهی به محدودیت، خود عنصری از نیک‌بختیِ درخدا بودن است که اگر نبود، چنین آگاهی‌ای محقق نمی‌گردید. از سوی دیگر، چون از نظر اسپینوزا هر چیزی که باعث شود انسانها با هم در توافقی جمعی زندگی کنند، سودمند است و برعکس، اختلاف در مدینه شرّ است، می‌توان گفت، کرونا تا آنجا که باعث این توافق و همدلی در جوامع، بالأخص جوامع مسلمان و اخلاقی شده، خیر است.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 3 (1403)

دوره 2 (1402)

دوره 1 (1401)

دوره و شماره: دوره 1، شماره 1، فروردین 1401

شناخت در فلسفۀ اساطیر در رابطه با صورت‌های طبیعی و ذهنی

چکیده

تحلیل نسبت بیلدونگ با امر مطلق و هنر در فلسفه شلگل

چکیده

جایگاه چکامه‌های هومر در نقل فرادهش دینی یونان باستان

چکیده

تبیین رویکرد کانت نسبت به مفهوم وجود در دوره پیش از نقادی

چکیده

نقش اسلام در بومی سازی دانش فلسفه با تکیه بر تأثیر قرآن کریم

چکیده

تحلیل کرونا ویروس در دستگاه الهیاتی- اخلاقی اسپینوزا

چکیده