نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی شاد ¹
• مهدی منفرد ²

¹ دانشجوی دکتری فلسفة تطبیقی، دانشگاه قم، قم، ایران

² دانشیار گروه فلسفه، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

علیت و زمان، محوری‏ترین موضوعات فلسفة کانت هستند. کانت امکان شناخت نمودها به‌عنوان ابژه‏های تجربه را با قانون علیت میسر می‌داند و در نسبت زمانی، متعین می‏سازد. او در پاسخ به هیوم که علیت را صرفاً تجربی ‏شمرده و آن را به عادت و خو گرفتن انسان وابسته می‏دانست، به استقرایی بودن دیدگاه وی پاسخ می‏دهد و علیت را پیشینی معرفی می‌کند. نزد کانت، میان بازنمایی‏های انسان، نظمی وجود دارد که در این نظم، حالت کنونی که رخ داده است، با یک حالت پیشین و گذشته هم‏بسته است؛ این همبستگی هنوز نامتعین است. به نظر کانت، تعین پدیدة کنونی به پدیدة گذشته، با زمان امکان‏پذیر است؛ بر این اساس، این توالی ذهنی به توالی عینی تبدیل می‏گردد و نمودها از راه معین شدن با نسبت زمانی خود، متعین می‏شوند. کانت از این فرایند، درک تجربی از توالی زمانی را برای انسان فراهم می‏نماید. از سوی دیگر، در باور کانت، علیت از راه درک حسی و مقایسة پدیده‏ها با تکرار و به‌شکل یکسان و با یک روش که به‌دنبال نمودهای قبلی است، به‌دست نمی‏آید، بلکه علیت نیز نزد وی، پیشینی است. علاوه بر این، کانت در هر گونه گذر از یک حالت به حالت دیگر، زمان را داخل می‏کند و بر اساس آن، به تعین تجربی زمان می‏پردازد. از دید وی، برای تعین زمانی نمودها، روابط در خود نمودها نیست که در زمان تقرر داشته باشند، بلکه پیوندهای زمان، ساختاری تجربی دارند که ما این نمودها را مطابق با این ساختار، به‌صورت متعلق ادراکات حسی یک تجربة واحد، به‌کمک اصول پیشینی، به‌نحو عینی، متعین می‏سازیم.

کلیدواژه‌ها

• علیت
• شاکله‏سازی
• مقولات
• آنالوژی
• تجربه
• زمان

موضوعات

• فلسفه غرب

عنوان مقاله [English]

The Role of Causality in Constituting Experience and Empirical Determination of Time as viewed by Kant

نویسندگان [English]

• Ali Shad ¹
• Mahdi Monfared ²

¹ PhD Student in Comparative Philosophy, University of Qom, Qom, Iran

² Associate Professor, Department of Philosophy, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran

چکیده [English]

Causality and time are the most central subjects in Kant's philosophy. He considers phenomena as objects of experience that are possible only with the law of causality and determines them in temporal relation. Kant responded to Hume who considered causality to be purely empirical and habit-based, and saw the causality to be a priori. For Kant, there is an order among human representations; the current state in this order is correlated to a prior and past state, and this correlation is still undetermined. Determining the current phenomenon from the past phenomenon is possible through time; so this mental sequence becomes an objective sequence, and phenomena are determined through their temporal determination. This process for Kant makes possible an empirical understanding of the time sequence. Causality does not occur through sensory perception and comparison of phenomena by repetition, uniformly, and through a succession of previous phenomena; rather, causality is an a priori concept. Kant introduces time in any transition from one state to another state and thus deals with the empirical determination of time. From Kant's point of view, the relationships are not in the phenomena, but the links of time have an empirical structure, according to which we determine objectively these phenomena as perceptual objects of a single experience with the help of A Priori Principles.

کلیدواژه‌ها [English]

• causality
• schematism
• categories
• analogy
• experience
• time