مقایسه دیدگاه مرتضی مطهری و پل تیلیش در توسل به ایدة زبان نمادین در مسئله تکامل و آفرینش تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه الهیات، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

10.30479/wp.2025.21104.1123

چکیده

بسیاری از فیلسوفان، متألهان و متفکران مسیحی، داستان طوفان نوح و خلقت انسان و دیگر قصص تاریخی متون مقدس را نه گزارش یک واقعه تاریخی، بلکه طریقه‌ای نمادین و سمبلیک برای ارائه نکات دینی دانسته‌اند، ولی پل تیلیش که تأویل‌گرایی تمام‌عیار است، در تفسیر متون دینی، همه گزاره‌های دینی، ازجمله داستان آفرینش را نیز در قالب زبان نمادین (زبانشناختاری غیرواقع‌گرا) تفسیر می‌کند و به‌همین سبب معتقد است بین علم و دین تعارض وجود ندارد. در مقابل، مرتضی مطهری تنها داستان آفرینش آدم را که در آن امکان تفسیر واقع‌گرایانه ممکن نیست، بر اساس زبان نمادین و سمبلیک تفسیر می‌کند و درباره سایر قصص قرآنی، عموماً سخنی به سلب یا ایجاب نگفته است. مطهری با تکیه بر زبان نمادین در داستان آدم، آن را از زبان توصیفی علم متمایز می‌سازد، زیرا آنچه در زبان علمی جایز نیست، در زبان سمبلیک رواست و آنچه در زبان علمی رعایت آن ضروری است، در زبان نمادین قابل اغماض است. هرچند مطهری در داستان آفرینش آدم بر نمادین بودن زبان قرآن تأکید می‌ورزد، ولی به‌دلیل آنکه نگرش گزاره‌ای به وحی دارد، از این جهت زبان دین را، همچون تیلیش، زبان شناختاری غیرواقع‌گرا نمی‌داند، و اساساً از نظر ایشان، مواد داستان آدم، همه حقیقی است، اما زبان وحی در بیان آفرینش، زبان نمادین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparison of Murtaza Mutahhari's and Paul Tillich's Views on the Use of Symbolic Language in the Issues of Evolution and Creation

نویسنده [English]

  • Maysem Akbarzadeh

Assistant Professor, Theology Department, Payam Noor University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Many Christian philosophers, theologians, and thinkers have considered the story of Noah's flood and the creation of man and other historical stories in the sacred texts not to be a report of a historical event, but rather a symbolic way of presenting religious points. However, Paul Tillich, who is a complete hermeneuticist, interprets all religious statements, including the story of creation, in the form of symbolic language (non-realistic cognitive linguistics) in the interpretation of religious texts. For this reason, he believes that there. is no conflict between science and religion In contrast, Murtaza Mutahhari interprets only the story of the creation of Adam, in which a realistic interpretation is not possible, based on symbolic and symbolic language, and has generally not said anything about negation or affirmation about other Quranic stories Mutahhari, by relying on symbolic language in the story of Adam, distinguishes it from the descriptive language of science because what is not permissible in scientific language is permissible in symbolic language, and what is essential to observe in scientific language is negligible in symbolic language. Although Mutahhari emphasizes the symbolic nature of the language of the Quran in the story of the creation of Adam, because he has a propositional approach to revelation, he does not consider the language of religion to be a non-realist cognitive linguist like Tillich. Basically, in his view, the material in the story of Adam is all real, but the language of revelation in the description of creation is symbolic.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Morteza Mutahhari
  • Paul Tillich
  • science and religion
  • Creation Issue
  • Symbolic Language
آیسلی، لورن (1339) قرن داروین: نظریه تکامل و مردی که به کشف آن توفیق یافت، ترجمه محمود بهزاد، تهران: خیام.
بخشی، عباس (1390) ‌عقلانیت در سپهر دیانت، رشت: سپیدرود.
تیلیش، پل (1375الف) پویایی ایمان، ترجمه حسین نوروزی، تهران: حکمت.
تیلیش، پل (1375ب) «معنا و توجیه نمادهای دینی»، ترجمه امیرعباس علیزمانی، مجله معرفت، شماره 19.
تیلیش، پل (1376) الاهیات فرهنگ، ترجمه مراد فرهادپور و فضل‌الله پاکزاد، تهران: طرح نو.
ساجدی، ابوالفضل (1383) زبان نمادین و قرآن، قم: موسسه امام خمینی.
عبداللهی، محمدعلی (1381) «علم و دین»، جستارهایی در کلام جدید، تهران: سمت
فرامرز قراملکی، احد (1373) موضع علم و دین در خلقت انسان، تهران: موسسه فرهنگی آرایه.
فرامرز قراملکی، احد (1383) استاد مطهری و کلام جدید، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مطهری، مرتضی (1353) نظام حقوق زن در اسلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
مطهری، مرتضی (1368) مجموعه آثار، ج1و3، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (1369) مجموعه آثار، ج2: مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (1370) آشنایی با قرآن، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (1377) مسئله شناخت، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (بی‌تا) مقالات فلسفی، تهران: حکمت.
مک‌کواری، جان (1378) تفکر دینی در قرن بیستم، ترجمه بهزاد سالکی، تهران: امیرکبیر.
ملکیان، مصطفی (1381) «معنویت، ‌گوهر ادیان»، در: سنت و سکولاریسم، تهران: صراط.
موحدیان، علی (1379) «مسئله ایمان و شک از دیدگاه پل تیلیش»، فصلنامه هفت آسمان، شماره 7، ص58ـ45.
نیکولز، ویلیام (1378) «وحی و سه معنای عقل»، ترجمه داود داداش‌نژاد، روزنامه ایران، 19/1/1378.
هوردرن، ویلیام (1368) راهنمای الاهیات پروتستان، ترجمه طاطه‌وس میکائلیان، تهران: علمی و فرهنگی.
هی وود توماس، جان (1376) پل تیلیش، ترجمه فروزان راسخی، تهران : کدّوس.
Tilich, Paul (1951) Systematic Theology, Chicago: University of Chicago Press.
Tilich, Paul (1957) Dynamics of Faith, New York: Harper and Raw.
Tilich, Paul (1961) “The Meaning and Justification of Religions”, Religious Experience and Truth, edited by Sidney Hook, New York University Press.