نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 PhD Student of Philosophy, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Philosophy, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Professor of Art Research Department, Faculty of Art, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده
This article endeavors to elucidate the key concepts and views of Croce and Dewey within the framework of a comparative study of their philosophical systems, focusing specifically on aesthetics. The central hypothesis of this research is that the core idea of Dewey's philosophy, termed “immediate experience,” is a pragmatist interpretation of the closely related concept of “intuition” in Croce's aesthetics. Thus, both philosophers emphasize the role of aesthetics as a kind of a priori quality that ensures the unity and coherence of experience and knowledge. The defining difference lies in the fact that Croce, through the idea of “intuition-expression,” emphasizes the epistemological aspect of aesthetics, while Dewey conveys this same a priori quality in an ontological context (the process of the formation of experience). In other words, aesthetics, as an a priori quality, oversees the condition of unity and wholeness in the process of the formation of perception and guarantees the attainment of intuitive experience. In simpler terms, it is only by assuming a kind of aesthetic end (purposiveness without purpose) that the multifaceted and dynamic nature of perception is unified in an immediate and intuitive experience, and the possibility of “living” becomes feasible. A comparison of the views of Dewey and Croce, who belong to two contrasting intellectual traditions, reveals that the aforementioned hypothesis (i.e., the hypothesis that emphasizes the role of aesthetics as an a priori quality in the process of intuition and the formation of experience), regardless of whether its starting point is the realm of the objective (experience) or the realm of the subjective (intuition), leads to a unified conclusion, and its validity can be confidently asserted.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
خاستگاه زیباشناختی «شهود» و «تجربه بی‌واسطه» نزد کروچه و دیویی
نویسندگان [English]
- نعیم صدری 1
- محمد اکوان 2
- محمدرضا شریف زاده 3
1 دانشجوی دکتری فلسفه هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 دانشیار گروه فلسفه، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 استاد گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده [English]
در این مقاله تلاش می‌کنیم ذیل یک پژوهش تطبیقی میان نظام فلسفی کروچه و دیویی، به مفاهیم و آرای کلیدی آنها در زمینه زیبایی‌شناسی وضوح ببخشیم. فرضیه اصلی پژوهش آن است که ایده کلیدی فلسفه دیویی، تحت عنوان «تجربه بی‌واسطه»، تقریری پراگماتیستی از ایده نزدیک «شهود» در زیبایی‌شناسیِ کروچه است. بدین ترتیب، هر دو فیلسوف بر نقش زیبایی‌شناسی به‌عنوان نوعی کیفیت پیشینی که وحدت و انسجام تجربه و معرفت را تأمین می‌کند، تأکید دارند. تمایز تعین‌گر در آن است که کروچه در قالب ایده «شهود‌ـبیان» بر وجه معرفت‌شناختیِ زیبایی‌شناسی تأکید کرده و دیویی همین کیفیت پیشینی را در زمینه اونتولوژیکال (فرایند تکوین تجربه) افاده می‌کند. به دیگر سخن، زیبایی‌شناسی به‌عنوان یک کیفیت پیشینی ناظر بر شرط وحدت و کلیت در فرآیند تکوین ادراک است و ضامن حصول تجربه شهودی. به‌عبارتی، تنها با فرض نوعی غایتِ زیبایی‌شناختی (غائیتِ بدونِ غایت) است که ماهیت بس‌گانه و پویای ادراک در تجربه‌ای بی‌واسطه و شهودی وحدت یافته و امکان «زیستن» میسر می‌شود. مقایسه آرای دیویی و کروچه ـ‌که به دو سنت فکری متضاد تعلق دارند‌ـ نشان می‌دهد که فرضیه مذکور ـ‌یعنی فرضیه‌ای که بر نقش زیبایی‌شناسی به‌عنوان یک کیفیت پیشینی در فرایند شهود و تکوین تجربه تأکید دارد‌ـ فارغ از اینکه عزیمت‌گاهِ آن قلمرو عین (تجربه) باشد یا قلمرو ذهن (شهود)، به نتیجه‌ای واحد ختم شده و می‌توان با اطمینان درباره صدق آن سخن گفت.
کلیدواژه‌ها [English]
- جان دیویی
- بندتو کروچه
- هنر
- زیبایی‌شناسی
- تجربه بی‌واسطه
- شهود
)