نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• گودرز شاطری

استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

اختیار از مباحث مهم در فلسفة برگسون است. او تمام استدلال‌های مخالفان اختیار یعنی حتمیت‌گرایان و اختیارگرایان را نوعی نمادسازی هندسی ناشی از خلط زمان با فضا می‌داند و آنها را نفی می‌کند. از دیدگاه وی، حتمیت‌گرایان از دو طریق قانون بقای انرژی و تجربة روان‌شناسانه، دو گونه حتمیت فیزیکی و روانی را مطرح می‌کنند و طرف‌داران اثبات عقلی اختیار نیز با استفاده از قدرت خیال، فعل را پس از انجام آن در نظر گرفته‌اند که این امر تصویر فعل در فضاست، نه خود فعل، چراکه خود فعل در حین اجراست. اما اختیار برگسون مبتنی بر زمان حقیقی (دیرند) است و از نظر وی، دیرند افق دنیای درون است که برخلاف زمان ریاضی (زمان دروغین)، دارای ویژگی توالی بدون تمایز است. اختیار از این بستر ظهور می‌کند و ما به‌طور بی‌واسطه (شهودی) آن را درمی‌یابیم. بنابراین، اختیار مد نظر برگسون، غیر قابل تعریف است، چراکه اگر به‌مدد کلمات و مفاهیم و عقل، آن را تعریف کنیم، آن را تحریف کرده‌ایم، زیرا این‌ها نمادهای فضایی فعل آزادند، نه خود آن.

کلیدواژه‌ها

• برگسون
• اختیار
• حتمیت فیزیکی
• حتمیت روانی
• توالی

موضوعات

• فلسفه غرب

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Concept of Free Will in Henri Bergson's Thought

نویسنده [English]

• Goodarz Shateri

Assistant Professor of Philosophy, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

Free will is one of the important issues of Bergson's philosophy. He considers all the arguments of the opponents of free will, i.e. determinists and discretionary, to be a kind of geometric symbolization caused by the confusion of time and space, and he negates them. From his point of view, determinists propose two types of physical and psychological determinism through the law of conservation of energy and psychological experience, and the supporters of the rational proof of free will by using the power of imagination have considered the action after doing it, which is the image the action is in space, not the action itself, because the action itself is during execution. But Bergson's free will is based on real-time (duree) and according to him, duree is the horizon of the inner world, which, unlike mathematical time (false time), has the characteristic of sequence without differentiation and Freedom emerges from this context and we find it directly (intuitively). Therefore, Bergsonian freedom is indefinable, because if we define it with the help of words, concepts, and reason, I have distorted it because these spatial symbols are free actions, not actions themselves.

کلیدواژه‌ها [English]

• Bergson
• free will
• physical determinism
• psychological determinism
• sequence