نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• بهمن اکبری

عضو علمی گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

امروزه تجربة دینی با ساختار و دامنه و فراخنای خود، یکی از موضوعات اساسی روان‌شناسی دین و فلسفة دین معاصر است؛ چنانکه شکل‌گیری نگرة تجربة دینی و گسترة مباحث آن در غرب، عمدتاً در پی چالش‌های فیلسوفانی چون دکارت، هیوم و کانت که براهین کلامی مدرسی را مورد تردید قرار دادند، به‌وجود آمد و با اندیشه‌های شلایرماخر گسترش یافت. شلایرماخر در اثر معروف خود، ایمان مسیحی، مدعی شد تجربة دینی، تجربه‌ای معرفت‌بخش و عقلانی نیست، بلکه «احساس وابستگی مطلق» است. بحث تجربة دینی یکی از مباحث بسیار مهم از قرن هجدهم به بعد بوده و از آن دوره تاکنون، اندیشمندان عرصه‌های مختلف مطالعاتی همچون فلسفة دین، کلام جدید، علم‌الادیان، روان‌شناسی دین و... در باب چیستی و ماهیت آن، گسترة مطالعاتی آن، کارکردش در زندگی انسان و گوهری بودن دین یا صدق و کذب آن، به‌نحو ثبوتی یا سلبی، اظهار نظرهای مختلف کرده‌اند. ازجمله، پدیدارشاسان و فیلسوفان دین، برای دین ابعاد و ویژگی‌هایی ترسیم کرده‌اند که یکی از آنها بُعد تجربی دین است. در اندیشة ساخت‌گراهایی مثل پراودفوت و کتز، که بیشتر در تبیین تجربة دینی بر بعد عرفانی آن تأکید دارند، ماهیت تجربة دینی متأثر از شبکه باورها و مفاهیم ذهنی فاعل شناساست و تجارب خالی از باورها و مفاهیم (برخلاف رویکرد ذات‌گراها)، وجود ندارند. در پژوهش حاضر سعی ما این‌است که دو رویکرد مذکور را با عنایت به سازه‌های آنها تحلیل کنیم و مقایسه‌ای در مورد وجوه متفاوت یا مشترک این‌دو دیدگاه ارائه دهیم.

کلیدواژه‌ها

• ماهیت تجربة دینی
• رویکرد ساختی
• شاکله‌شناسی
• رهیافت پراودفوت
• رهیافت کتز
• تحلیل و ارزیابی

موضوعات

• فلسفه غرب

عنوان مقاله [English]

Schematization of the Aproach to Religious Experience in Katz and Proudfoot

نویسنده [English]

• Bahman Akbari

Faqulty Member of the Department of Islamic Studies, Payame Noor University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Today, religious experience with its structure and scope constitutes one of the basic topics of the psychology of religion and contemporary philosophy of religion. Thus, the formation of the view of religious experience and the scope of its discussions in the West mainly came about following the challenges of philosophers such as Descartes to Hume and Kant who questioned the theological arguments of Madrasi and expanded with Schleier Macher's thoughts. In his famous work, Christian Faith, Schleier Macher claimed that religious experience is not a cognitive and intellectual experience, but a "feeling of absolute dependence". As today, the discussion of religious experience has been one of the most important topics since the 18th century and from that period until now, thinkers in various fields of study such as philosophy of religion, the new word, science of religion and psychology of religion, etc. Its nature, its scope of study, its function in human life and the essence of religion or its truth or falsity have drawn various opinions in these time periods. Among them, phenomenologists and philosophers of religion have drawn dimensions and characteristics for religion, one of which is the experimental dimension of religion. In the thought of constructivists such as Proudfoot and Katz, who emphasize the mystical dimension of religious experience in explaining it, they believe that the nature of religious experience is influenced by the network of subjective beliefs and concepts of the subject and that experiences are devoid of beliefs and concepts (unlike the approach of essentialists). Does not exist. In the present research, our attempt is to analyze the two mentioned approaches with regard to their structures and compare the differences or commonalities of these two perspectives.

کلیدواژه‌ها [English]

• the nature of religious experience
• structural approach
• structuralism
• Proudfoot's approach
• Katz's approach
• analysis and evaluation