نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا آرام ¹
• فائزه شهرکی ²

¹ دانش‌آموختة دکتری فلسفه اخلاق، گروه فلسفه اخلاق، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران.

² دانش‌آموختة کارشناسی ارشد فلسفه اخلاق، گروه فلسفه اخلاق، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

کانت به عنوان فیلسوفِ پیشاتکاملی شناخته می‌شود. زیرا محتویات متضاد با نظریه‌ی تکامل در نظام طبیعت‌شناختی و نیز در دستگاه اخلاقی او مشهود است؛ به نحوی که می‌توان مضامینی همچون محوریت اراده و نقش گسترده‌ی عقلانیت در نگاه او را در تقابلی صریح با اخلاق تکامل‌گرایانه- که مبتنی بر بخت، سازگاری و جهش طبیعی است- شناخت. با این حال، امکان تبادل رأیِ همراه با توافق نسبی میان اخلاق کانتی و تکاملی ذاتا منتفی نبوده و به درک و استماع ما از آغاز و انجام اخلاق به روایت دو نظریه وابسته است. در این طریق، اگر طبیعت را مایل به توسعه‌ی حیات اخلاقی انسان بدانیم، یا اراده‌ی خویش‌فرمای آدمی را انکار کنیم، از کانت فاصله گرفته‌ایم؛ اما با اقرار به صبغه‌ی وحشی طبیعت، یا به قول داکینزْ با نظر به مقاومتِ خودخواهانه‌ی طبیعت در برابر اخلاق و متقابلا با تشریح نقاطِ برتری اراده‌ی انسان بر سوائق و غرایزش، هم‌سخنی قابل مشاهده‌ای را میان دو نظریه برقرار ساخته‌ایم. با این وصف و در تبادل با ایده‌ای امروزی ژن خودخواه، قانون اخلاقی کانت و اراده‌ای که واضع آن است، به عنوان یک محصول فرهنگی- تکاملی و عاملِ بقای موجه برای نوع انسانی تفسیر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• اخلاق تکاملی
• داکینز
• ژن خودخواه
• طبیعت‌گرایی
• کانت

عنوان مقاله [English]

Kant and Dawkins; An investigation of pre/post-evolutionary readings of Nature and Morality

نویسندگان [English]

• Alireza Aram ¹
• Faezeh Shahraki ²

¹ Ph.D in Moral Philosophy, Moral Philosophy Department, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran.

² MA in Moral Philosophy, Moral Philosophy Department, Faculty of Theology, University of Qom, Qom, Iran.

چکیده [English]

Kant is known as a pre-evolutionary philosopher. Because the contents contrary to the theory of evolution are evident in his naturalistic system as well as in his moral system; In such a way that themes such as the centrality of the will and the broad role of rationality in his view can be recognized in a clear opposition to evolutionary ethics, which is based on luck, adaptation and natural leap. However, the possibility of an exchange of views with a relative agreement between Kantian and evolutionary morality is not inherently ruled out and depends on our understanding and hearing of the beginning and practice of morality in the narrative of the two theories. In this approach, if we consider nature as the desire to develop human moral life, or deny free will, we have distanced ourselves from Kant. But by acknowledging the savage roots of nature, or, as Dawkins puts it, given the selfish resistance of nature against morality, and by reciprocally describing the superiority of the human will over natural inclinations, we have established an observable dialogue between the two theories. However, in exchange for modern ideas of Selfish Genes, Kant's moral law and the will that governs it are interpreted as a cultural-evolutionary product and a factor in the dignified survival of humankind.

کلیدواژه‌ها [English]

• Dawkins؛ evolutionary morality؛ Kant
• naturalism؛ Selfish Genes